Makila oparitzea norbait zenbat maite duzun esatea da”: Elkarrizketa Beñat Alberdirekin Noticias de Gipuzkoan Anabel Dominguez-en eskuz
Makila oparitzea norbait zenbat maite duzun esatea da”: Elkarrizketa Beñat Alberdirekin Noticias de Gipuzkoan
Irungo Alberdi tailerrean, euskal makila tradizional bakoitza eskuz egiten da, belaunaldiz belaunaldi transmititu den arte zahar bati jarraituz. Mundua gero eta digitalagoa eta azkarragoa den arren, oraindik ere badaude denborak beste modu batean arnasten duen lekuak. Irunen, Deskarga kaleko 6. zenbakian, Alberdi Makila tailerrak euskal makilaren tradizioa bizirik mantentzen du, euskal artisautzaren esentzia gordez.
Hiru belaunaldiren famili–ondarea
Beñat Alberdik kasik kasualitatez ikasi zuen ofizioa. 14 edo 15 urte zituela aitaren laguntzaile aritzen zen, “poltsikorako dirutxo bat ateratzeko”, eta ohartu gabe, keinu hark bere bidea markatu zuen. Bere aitona, José Alberdi Arruti, negozioa 1948an abiatu zuen, lehenik altzarien tailan eta gero bustoetan, heraldiketan eta euskal motibo tipikoekin egindako beste egur-lan batzuetan.
1980an, Iñaki Alberdik makilen fabrikazioan sakontzen hasi zen, Gerra Zibilaren eta ondorengo diktaduraren ondorioz Bidasoaren hegoaldean desagertua zen arte batean. Gaur egun, Beñat eta bere arreba Saioak jarraitzen dute legatu horrekin, Hegoaldean antzinako moduan makilak egiten dituzten bakarrak izanik.
Makilaren artisau–fabrikazioa
Prozesua tailerretik urrun hasten da, níspero basatiak hazten diren basoetan. Zuhaitzaren eta adarraren hautaketa, baita uzta jasotzeko unea ere, funtsezkoak dira. Udaberrian, Beñatek ebaki txikiak egiten dizkio azalean, “bizirik dagoen tatuaje” bat, eta horrek pixkanaka sortzen ditu makilaren erliebe bereizgarriak.
Neguan, adarra moztu egiten da, labean azala kentzen zaio, kaltzinarekin tindatu eta beroarekin zuzentzen da. Ondoren, mizpira urteetan zehar lehortzen da, batzuetan bost urtera arte, bere kalitatea bermatzeko aldizkako berrikuspenekin.
Makilaren behealdea latoizko, alpako edo zilarrezko virola batekin estaltzen da, eskuz zizelkatua euskal sinbologiarekin. Eskulekua adar eta larru trentzatuz egiten da, eta garai batean mendiko bideetan defendatzeko erabiltzen zen puntil txikia eramaten du. Azkenik, goiko txapelan dedikazio pertsonalizatuak grabatzen dira. Prozesu zaindu honek pieza bakoitza euskal artisautzako objektu paregabe bihurtzen du, sinbolismoz eta tradizioz betea.
Errespetu eta aitortzaren ikurra
Makila ez da bakarrik euskal makila edo oinezko makila bat. Opari kargatu bat da, balio emozional handikoa. Jubilazioak, ezkontzak, urtebetetzeak edo urteurrenak bezalako une berezietarako aproposa, pieza bakoitza hartzailea neurtuz egokitzen da: altuera, pisua eta gustu pertsonalak kontuan hartuta.
“Makila oparitzea norbait zenbat maite duzun esatea da”, dio Beñatek. Esaldi horrek tradizio honen esentzia laburbiltzen du: errespetua, aitortza eta maitasuna transmititzen dituen oparia.
Ohorezko makila: muga guztiak zeharkatzen dituen legatua
Bihotza Irunen duen arren, Alberdi tailerreko euskal makilek mundu osoa zeharkatu dute: Estatu Batuak, Australia, Ingalaterra eta gehiago. Historian zehar, makilak oparitu izan zaizkie pertsona ospetsuei: Juan Pablo II. Aita Santuari, erregeei, buruzagi politikoei, chef ospetsuei, artistei eta kirolariei.
Gertaera aipagarrienen artean, Iñaki Alberdik José Antonio Ardanza lehendakariarentzat sortu zuen ohorezko makila dago. Euskal gobernuko aginte makila hori gaur egun ere lehendakari guztiek heredatu dute. Gainera, Lehendakaritzak bisita ofizialetarako eta opari instituzionaletarako enkargu bereziak egiten ditu, makila prestigio eta tradizioaren ikur bihurtuz.
Tradizioa bizirik mantentzen
Beñatentzat, makilaren fabrikazioa ez da ofizio hutsa: ondare kultural berezi bat bizirik mantentzea da. Pieza bakoitzak mendeetako historia, eskulan gaitasuna eta familia-esfortzua jasotzen ditu, euskal artisautzaren esentzia xehetasun bakoitzean gordez.
Gure makilei buruz gehiago jakin nahi baduzu edo enkargu bereziren bat egin nahi baduzu, jar zaitez gurekin harremanetan edo bisitatu gure tailerra Irunen. Makila bakoitza artelan paregabea da, historia, kultura eta tradizioarekiko grina uztartzen dituena.
